آشنایی با انواع کاربردهای زعفران
در گذشته نه تنها از زعفران برای خوش عطر کردن و خوش رنگ کردن غذاها استفاده میشده است، بلکه از آن برای معطر کردن بدن، و حتی درمان بیماریهایی چون کمخوابی استفاده میکردند. در حال حاضر هم زعفران همچنان کاربردهای متنوعی دارد و از آن استفادههای فراوانی برای زیبایی و جوان سازی پوست، درمان بیماریها و البته خوش رنگ و لعاب کردن غذاها میشود. در ادامه همراه باشید تا شما را با انواع کاربرد زعفران آشنا کنیم.
ارزش غذایی زعفران
زعفران سرشار از ویتامینها و مواد معدنی است. مس، کلسیم، منگنز، آهن، روی، منیزیم و بسیاری مواد معدنی دیگر در زعفران یافت میشود. زعفران همچنین سرشار از آنتی اکسیدان است و دارای ویتامینهای بسیاری چون ویتامین آ (A)، اسید فولیک، ویتامین ب۲، ویتامین ب۳ و ویتامین سی (C) است.
کاروتن، لیکوپن، زآگزانتین، اوکالیپتول، پینن، برنئول، گرانیول، لیمونن، سیمن و لینانول از دیگر ترکیبات شیمایی موجود در زعفران هستند که منشا خاصیت آنتی اکسیدانی این ادویه گرانبها به شمار میروند.
نوع مواد |
مقدار در 100 گرم |
انرژی (کالری) |
310 کیلو کالری |
چربی |
5.84 گرم |
پروتئین |
11.43 گرم |
کربوهیدرات |
65.3 گرم |
فیبر غذایی |
3.9 گرم |
سدیم |
148 میلی گرم |
پتاسیوم |
1724 میلی گرم |
کلسیم |
111 میلی گرم |
آهن |
11.10 میلی گرم |
مس |
0.328 میلی گرم |
منیزیم |
246 میلی گرم |
منگنز |
28.4 میلی گرم |
ویتامین B6 |
1.01 میلی گرم |
ویتامین A |
530 واحد بین المللی |
مهمترین کاربرد زعفران را میتوان به سه دسته آشپزی، درمانی و آرایشی تقسیم کرد:
آشپزی با زعفران
علاوه بر ارزش غذایی بالای زعفران، طعم و عطر آن هم در آشپزی بسیار مورد توجه است. جالب است بدانید که در قرون وسطا برای از بین بردن بوی بد مواد غذایی ذخیره شده (که به دلیل نبود یخچال به سرعت فاسد میشدند)، از زعفران برای خوش طعم کردن آنها استفاده میکردند. در حال حاضر هم استفاده از ادویه زعفران در غذاهای آسیایی و اروپایی بسیار رایج است. از رنگ زعفران به عنوان یک رنگ طبیعی برای زرد کردن شیرینیهای مختلف، سوپ، برنج و بسیاری مواد غذایی دیگر استفاده میشود. از دوران قاجار به بعد، زعفران تو پخت و پز غذا و انواع مواد خوراکی مثل بستنی زعفرانی، شربت زعفران، مسقطی زعفرانی و … استفاده می شده.
استفاده از زعفران به خاطر عطر و طعم آن در غذاهای ایرانی، هندی و عربی بسیار رایج است و میتوان زعفران را از ادویههای اصلی در تهیه انواع غذاهای این کشورها دانست.
خواص درمانی زعفران
طب سنتی در گذشته از زعفران بسیار استفاده میکرده است. برای مثال سومریان برای تهیه معجونهای درمانی و شفابخش به سراغ زعفران میرفتند. در حال حاضر هم تحقیقات علمی و پزشکی بسیاری خواص درمانی زعفران را اثبات کرده است. زعفران از منابع اصلی آنتی اکسیدانها محسوب میشود. خاصیت آنتی اکسیدان موجود در زعفران از کروسین، پیکروکروسین و سافرانال موجود در گل آن ناشی میشود. بهطورکلی گفته میشود که زعفران در درمان سرفه، آسم، سرطان، کاهش علایم قاعدگی ، تقویت قوای جنسی، درمان افسردگی و بیخوابی موثر است. بر اساس مطالعات مصرف خوراکی زعفران به دلیل آنکه خاصیت ضد التهابی دارد، میتواند به مرور زمان علایم آلزایمر را کاهش دهد.
جلوگیری از افزایش قند خون و کاهش فشار خون بالا از دیگر خواص درمانی زعفران محسوب میشود. همچنین زعفران میتواند علایم آسم را بهبود بخشیده و مانع از سرفه شود. بااینحال خواص درمانی زعفران فقط محدود به سلامت جسمانی نیست. بلکه زعفران روی سلامت روان هم بسیار تاثیرگذار است.
بر اساس تحقیقات، یکی از مهمترین خواص درمانی و کاربرد زعفران، کاهش علایم افسردگی است. به نظر میرسد که زعفران از داروهای ضدافسردگی مانند فلوکستین و سیتالوپرام عملکرد بهتری در درمان افسردگی دارد.
آنتی اکسیدان موجود در زعفران میتواند با افزایش سطح دوپامین مغز، خلقوخو را بهبود دهد.
زعفران و زیبایی پوست (آرایشی)
از دیگر کاربردهای زعفران میتوان به استفاده از آن در محصولات آرایشی و مراقبت از پوست اشاره کرد. از عطر شیرین و گرم زعفران در تهیه انواع ادکلنها استفاده میشود. همچنین از رنگ زرد و طلایی آن برای تهیه محصولات آرایشی همچون رژلب و رژگونه استفاده میشود. ایرانیان باستان از زعفران برای معطر کردن تن خود استفاده میکردند. کروسین و کائمفرول از ترکیبات شیمیایی هستند که در تهیه لوازم آرایشی به وفور از آنها استفاده میشود. در حالی که زعفران هم سرشار از این دو ترکیب شیمیایی است. زعفران میتواند از پوست در برابر اشعه فرابنفش خورشید محافظت کند. بر اساس تحقیقات زعفران عملکرد بهتری نسبت به کرمهای ضد آفتاب دارد.
خاصیت مرطوب کنندگی زعفران
زعفران همچنین خاصیت مرطوب کنندگی دارد و میتواند رطوبت پوست را حفظ کرده و از خشکی آن جلوگیری کند. خاصیت آنتی اکسیدانی زعفران هم در درمان آکنهها و محافظت از پوست در برابر سرطان پوست موثر است. زعفران همچنین با کاهش ملانینهای پوست، میتواند پوست را شفافتر و روشنتر کند. به همین دلیل است که از زعفران به عنوان ماده اولیه کرمهای روشن کننده پوست استفاده میشود. گفته میشود که زعفران میتواند جریان گردش خون در پوست را بهبود بخشیده و خاصیت لایهبرداری دارد. به همین دلیل به نظر میرسد که زعفران در جلوگیری از پیری پوست موثر بوده و خاصیت جوان سازی دارد. بی دلیل نیست که از زعفران در تهیه ماسکهای صورت و کرمهای جوان کننده استفاده میشود.
استفاده عطر زعفران
در محل های عمومی مانند دادگاه ها و تالارها و ... زعفران به عنوان عطر مورد استفاده قرار می گرفت. ساختن عطر با زعفران توسط ساکنان سواحل دریای مدیترانه در دنیای باستان دود کردن زعفران به همراه مشک و عنبر در محیط برای خوشبو کردن محیط ( در یکی از سنگ نگارههای مقابل تخت جمشید، نقش ظرف بخوری که در اون زعفران دود می کردن، حکاکی شده)